Zelfredzame uitzonderlijke vrouwen

Videokunst van Mika Rottenberg

In de Amsterdamse expositieruimte de Appel aan de Ferdinand Bolstraat wordt van 12 maart tot en met 8 mei het werk van Mika Rottenberg vertoont. Rottenberg toont een uitzonderlijke aanleg voor magisch realistische videoart. De vaak humoristische en gammele constructies in haar films zijn ongekend sterk. Zowel wat betreft het onderliggende concept, de casting, de camerashots en de geluidsvoering. Alles klopt. Met Rottenberg haalt de Appel één van de beste exposities in huis die sinds jaren op het gebied van de moderne kunst in Amsterdam te zien is geweest.

In haar films laat Rottenberg (1974, Beunos Aires, nu wonend in New York) productieprocessen zien waarin menselijke substanties zoals haar, bloed, nagels, zweet of tranen worden vermengd met slakroppen, make-up, tissues, gom of deeg om nieuwe producten te maken. De films hebben meestal geen duidelijk gemarkeerd einde; de handelingen zijn continue.  In haar films acteren doorgaans uitzonderlijke vrouwen zoals de volumineuze ‘Queen Raqui’ (http://www.raqui.com/). Deze BBW (Big Beautiful Woman) exploiteert haar extreme overgewicht vol trots voor talloze doeleinden. Zo ook voor de films van Rottenberg. Andere opmerkelijke verschijningen in Rottenbergs films: Bunny Glamazon, een lang  erotisch model en fetisjist met eigenaardige lichamelijke proporties;  Trixxter Bombshell die haar geld verdient door op mannen te gaan zitten en Heather Foster, een professioneel bodybuilder.

Al deze vrouwen zijn in Rottenbergs films zelfredzaam doordat ze doorgaans onderdeel zijn van een gesloten zelfvoorzienend systeem.

In totaal toont de Appel 11 films, variërend van twee tot twintig minuten in lengte. Hoewel nagenoeg alle films het aanzien meer dan waard zijn, hier een korte indruk van enkele hoogtepunten.

Film: Dough (2005-2006)

Raqui in 'Dough'

Een persiflage van een industriële bakkerij. Over fragiele loopbanden worden klonten deeg aangevoerd die door ‘big woman’ Raqui worden gekneed om vervolgens door te ‘druipen’ naar de volgende vrouw in de keten. Het kneden van de grote hompen zompig deeg heeft iets weerzinwekkends tegen de achtergrond van de geplooide leerachtige huid van Raqui. Door te ruiken aan bloemen wekt ze kunstmatige tranen op die als ingrediënt dienen voor het deeg.

Film: Mary’s Cherries (2004)

De drie gezette vrouwen in deze film verdienen in het echte leven hun boterham met erotische worstelpartijen. In deze opstelling plaatst Rottenberg de drie vrouwen in drie boven elkaar gelegen claustrofobische ruimtes met een soort stekelig stucwerk. De betreffende filmruimte in de Appel heeft dezelfde aankleding als de ruimtes in de film. In de bovenste ruimte laat een vrouw haar nagels razendsnel groeien onder een warmtelamp waarvoor de stroom wordt opgewekt door een fietsbeweging van de vrouw onder haar. De nagels worden afgeknipt en via een gat in de vloer vangt de vrouw onder haar de nagels op die de nagels tot een kleffe substantie maakt, welke weer wordt opgevangen door de vrouw onder haar die er maraschinokersen (een soort gekonfijte kersen) van draait.

Film: Tropical breeze (2004)

Felicia Ballos in 'Tropical Breeze'

In het laadruim van een busje vol dozen met tissues brengt danseres Felicia Ballos met uiterste lenigheid met haar tenen een tissue naar haar omhoog gestoken hand. De tissue bevestigt zij met een kauwgum aan het touw van een katrol waarmee zij de tissue naar de zwetende bestuurster  voorin het busje (bodybuilster Heather Foster) manoeuvreert. Foster veegt met de tissue het zweet van haar lichaam en stuurt de tissue met het katrol weer terug naar achteren. Zo worden met haar zweet ‘Tropical Breeze Lemon Scented Tissues Moist Tissues’ gemaakt.  

Film: Squeeze (2010) – Rottenbergs magnum opus (tot nu toe).

Een ondergrondse fabriek staat in contact met een rubberplantage in India en slaboerderij in Arizona. Het monotone werk op de rubberplantage en slaboerderij  wordt afgewisseld  met de systematische processen die zich afspelen in de ondergrondse fabriek. Arbeiders op de plantages kunnen hun armen door een gat in de grond steken om een armmassage te krijgen door masseurs die plichtmatig het proces van boenen, masseren en zalven afwerken. Tegelijk worden de slakroppen fijngehakt door vrouwen wiens billen continue worden beregend. De fabriek kan draaien dankzij de meditatie van de volumineuze Trixxter Bombshell. Ploegleider is het lange fetisjistische model Bunny Glamazon. Een verdere beschrijving heeft geen zin. Het absurdisme is haast onbevattelijk. 

Vanzelfsprekend zijn vanwege de rechten weinig fragmenten van Rottenbergs films online te zien. Onderstaand YouTube -filmpje geeft een impressie.  

Foto Mika Rottenberg en Raqui....

Stills uit Squeeze

De Appel, Eerste Jacob van Campenstraat 59 (ingang Ferdinand Bolstraat), ‘Dough cheese squeeze and tropical breeze. Video works 2003-2010.’

Tweeten

Schwitters 'Ursonate': lingua franca van de mensheid

Schwitters' KdeE

Kurt Schwitters (1887 – 1948) was een avant-gardist wiens werk pas ver na de Tweede Wereldoorlog erkenning kreeg en uit de vergetelheid werd gehaald. De eenmans avant-garde stroming die Schwitters introduceerde noemde hij Merz. Schwitters levenswerk was ontegenzeggelijk zijn Merzbau, een soort modernistische grotten opgebouwd uit een combinatie van collage, beeld en architectuur. In de Merzbau-opstellingen etaleerde Schwitters persoonlijke voorwerpen die hij van vrienden had ontvreemd. Zijn eerste Merzbau-constructie begon hij in zijn appartement in Hannover, dat hij deelde met zijn gezin. Deze constructie was getiteld Hannover Merzbau Kathedrale des erotischen Elends (KdeE). In 1938 moest Schwitters Duitsland ontvluchten omdat zijn kunst als entartet werd beschouwd en nadat hij zich kritisch had uitgelaten over het opkomende nazisme. Hij bouwde in respectievelijk Noorwegen en Engeland nog een Merzbau­-stellage.

Schwitters’ Merz beoogt esthetische betekenis te geven aan de wereld om ons heen door fragmenten van gevonden objecten samen te voegen. De betekenis van de individuele fragmenten wordt ondergeschikt aan de esthetiek van het nieuwe samengestelde beeld.

Schwitters voerde zijn avant-gardistische principes ook door in zijn onovertroffen klankdicht Ursonate (1932). Musiceren met taal; Schwitters kon dat! 

Een deel van de originele tekst van Schwitters' Ursonate:

Een stukje Ursonate door Schwitters zelf voorgedragen:

De volledige uitvoering van Schwitters' Ursonate:




De complete tekst van Schwitters 'Ursonate' vind je hier. Tweeten

Dikke middelvinger naar de staat!

Twee leden van het Russische kunstenaarscollectief ‘Voina’ (dat ‘oorlog’ betekent) zijn afgelopen week vrijgelaten uit de beruchte Petersburgse Krestie (‘kruis’) gevangenis nadat een borgsom van 300.000 roebel (± € 7.600) per persoon was betaald. De weldoener die de borgsommen ophoestte is de Britse graffitikunstenaar Banksy.

Voina staat bekend om zijn provocatieve acties tegen de Russische staat. Het gaat hier om de Voina-leden Leonid Nikolayev en Oleg Vorotnikov. De twee werden gearresteerd niet lang nadat Voina een reusachtige penis  op het wegdek van een ophaalbrug had gespoten. Wanneer de ophaalbrug over de rivier de Neva openstaat (en dat is iedere nacht), staat de penis pal tegenover Balsjoi Dom (‘het grote huis’), het lokale hoofdkantoor van de FSB (de opvolger van KGB).

Na hun vrijlating werd Oleg met zijn vrouw Natalia Sokol en zoontje Casper belaagd door mannen die zich uitgaven voor politie. De kinderwagen kreeg een aantal beuken waarbij zoontje Casper hoofdwonden opliep. De politie ‘stelt een onderzoek in’.

Tegelijkertijd is de Russisch staat nog niet helemaal klaar met Leonid en Oleg. De aanklager heeft verzocht om de twee opnieuw in hechtenis te nemen en te onderwerpen aan een psychiatrische test. Diverse media kunnen terecht een verwijzing naar de Sovjet-Unie niet laten, toen verplichte psychiatrische behandeling een berucht staatsapparaat was.

Voina werd met name bekend met hun actie ‘Neuken voor het begunstigde beertje’. De actie, waarbij geslachtsgemeenschap wordt geïmiteerd voor een zwarte vlag met voornoemde slogan, was gericht op de Russische presidentsverkiezingen van maart 2008. Met ‘het beertje’ werd gedoeld op presidents-‘kandidaat’ Medvedev (medved betekent beer).  Volgens de Voina-activisten ‘verneukt de Russische regering zijn burgers en vinden diezelfde burgers dat ook nog eens lekker’. ‘Iedereen verneukt elkaar in Rusland’, luidt de boodschap. Opnames van de actie werden onder andere via LiveLeak verspreid (zie onder).

Tweeten

Geen stap terug voor de samogon!

Не пей метилового спирта! (Drink geen methylalcohol!) 
door Х. Ерганжиев (Ch. Jerganzjijev). Op de wagon staat "Gif". De man in het zwart is blind omdat methanolvergiftiging tot blindheid kan leiden.  

Wodka en Rusland. Onafscheidelijk. Maar het onderwerp van ‘wodka en de Russen’ leidt al snel tot uitgemolken clichés, welke in veel gevallen ook kloppen. Maar net zo goed als de Nederlander en zijn Goudse kaas, de Duitser en zijn lederhose en de Fransman met zijn stokbrood, is de wodka verslindende Rus een kitscherige karakteristiek. Met argusogen keek ik dan ook naar het boek Davaj! - De Russen en hun wodka (2010) van Edwin Trommelen.

In plaats van het bekende verhaal brengt Trommelen een verfrissende blik op de wodka in de Russische cultuur. De groten uit de Russische literatuur hebben er allemaal over geschreven, en Trommelen doorspekt zijn verhaal met vermakelijke citaten om het fenomeen ‘wodka en de Rus’ in het perspectief van de Russische geschiedenis te kunnen plaatsen.

In één hoofdstuk gaat Trommelen in op de ‘samogon’. Een fascinerend begrip, daar deze term voor ‘illegale gestookte wodka’ alleen al als Engelse equivalent het alleszeggende ‘Moonshine’ heeft. Deze samogon brengt het bekende gevaar met zich mee dat vergiftiging kan optreden wanneer goedkope methanol wordt gebruikt om het alcoholpercentage hoger te laten lijken. Ook lood uit autoradiatoren, die vaak als condensator worden gebruikt bij de destillatie, kan tot dodelijke brouwsels leiden. De Sovjetregering afficheerde om mensen te waarschuwen voor de samogon (zie boven). Maar tot de dag van vandaag kom je in Rusland nog regelmatig in huiselijke kring die bedenkelijke limonadefles tegen waaruit smakelijk zelfdestillaat wordt geschonken.  

Trommelen maakte een schitterende beeldselectie bij zijn wodkaverkenning, waarvan enkele hoogtepuntjes hier beneden en boven zijn te zien. 

Links: samogon-stoker (niet in Trommelens boek)

Rechts: Водка "Ни шагу назад!" (Wodka "Geen stap terug!"), vernoemd naar Stalins fameuze order nr. 227 (1942) waarmee soldaten kans liepen op standrechtelijke executie wanneer zij zich zonder order van hoger hand terugtrokken.  

Links: Виктор Говорков (Viktor Govorkov), Нет! (Nee!), 1954

Rechts: Wodka Zjirinovski (de extremistische politicus Zjirinovski verbindt zijn beeldmerk en naam voor veel geld aan allerhande producten om zo de partijkas te spekken)  

Tweeten