dinsdag 31 mei 2011

De fatale consequenties van onaneren anno 1830

Haren op je handen zou je ervan krijgen

Een boek met de titel ‘zonder titel’ nodigt uit tot een nadere inspectie. Welke geheimen zal dit boek prijsgeven? Dat wordt in dit curieuze boekje al snel duidelijk. Het boek handelt over ‘het fatale…het eenzame…het soort van zelfmoord… het tegennatuurlijke…hetgeen ons verdort.’ Kortom, masturbatie.

Le livre sans titre (vert. Het boek zonder titel): les conséquences fatales de la masturbation werd in 1844 anoniem uitgebracht. Het boekje moet de veronderstelde verspreiding van masturbatie onder jongeren tegengaan. Het boekje bevat zestien zogenaamde vignetten (kleine afbeeldingen) die de stadia laten zien van de morele en fysieke ondergang van een jonge masturbeerder. Iedere afbeelding is een lichte gravure en gaat vergezeld van een korte tekst die de verschrikkelijke consequenties van het masturberen toelicht, zoals verlies van bloed, braken en flauwvallen. Volgens de toen geldende medische overtuiging was het eindstadium de dood door uitputting (op de tekeningen van een jongen van amper zeventien jaar).

Het boek werd oorspronkelijk gepubliceerd in 1830 in Parijs door uitgever
Jean-Marie-Vincent Audin. Uitgezonderd enkele patriottische essays en reisgidsen was Audin vooral uitgever van boeken over religieuze geschiedenis en exacte wetenschappen (zoals chemie, mineralogie, farmacie etc.).  In zijn catalogus komt een boek van dr. Rozier voor onder de titel Des Habitudes secrètes ou des maladies secrètes produites par l'onanisme chez les femmes (1830), toegespitst op vrouwenmasturbatie.

Le livre sans titre werd in 1844 heruitgegeven te Parijs (L. Maison). Gravures uit het titelloze boek werden soms gekopieerd in andere werken zoals in Antidote moral contre les suites funestes d'un vice impur qui exerce les ravages les plus affreux sur le genre humain (vert. Het morele tegengif tegen de fatale gevolgen van een onzuivere slechte gewoonte die de meest verschrikkelijke roofbouw pleegt op het menselijke ras), Doornik, 1835.

Wikipedia:
•          De Kerk, en ook de medische wetenschap, de toenmalige moraal volgend, beschouwden masturbatie als een 'zonde des vlezes'. De Katholieke Kerk veroordeelt masturbatie nog steeds als een van de 'zonden tegen de kuisheid': de beleving van seksualiteit moet plaatsvinden binnen het kader van een huwelijk dat open staat voor het verwekken van kinderen.

•          De Catechismus van de Katholieke Kerk stelt 'dat masturbatie een intrinsiek en ernstig ongeordende handeling' is omdat de Katholieke Kerk van oordeel is dat 'het opzettelijk gebruik van de geslachtelijke vermogens - buiten de gewone huwelijksrelaties om - in strijd is met de finaliteit ervan'.









zondag 22 mei 2011

De verdelging van muizen: de holocaust in stripvorm.

De holocaust is in vele artistieke vormen herdacht, verbeeld, gereconstrueerd, geanalyseerd en gepsychologiseerd. Soms rauw, onverbloemd en doorgrondend, zoals in Claude Lanzmanns monumentale ruim negen uur durende film Shoah (1985). Soms smakeloos en voyeuristisch, zoals in de controversiële film Auschwitz (2011) van regisseur Uwe Boll. Soms feitelijk, sec de werkelijkheid opdissend zoals in Nuit et brouillard (1955) van regisseur Alain Resnais.

Wie mij zou vertellen over het verstrippen van de holocaust, zou ik intuïtief op een genreconflict wijzen. De holocaust in stripvorm? Dat past niet. Het  stripgenre is te verkleeft met vermaak om zo een zwaar onderwerp als de holocaust te kunnen vatten. Alles kan verstript worden, maar de holocaust? Bestaat dan niet het gevaar van een smakeloze reconstructie alla Boll? De holocaust is al moeilijk onder woorden te brengen, laat staan te reconstrueren in stripvorm. Striptekenaar Art Spiegelman bewijst echter in zijn tweedelige meesterwerk Maus (1986 – deel I, 1991 – deel II) het tegendeel.

Art Spiegelman (1948) is de zoon van Vladek Spiegelman (1906–1982) en Anja Spiegelman (geboren Zylberberg) (1912–1968). Vader Vladek doorstond verschillende getto’s en overleefde uiteindelijk Auschwitz. Ook zijn moeder Anja overleeft Auschwitz maar pleegt later zelfmoord. Zijn broer Richieu stierf voordat Art werd geboren. Zijn broer was tijdens de Tweede Wereldoorlog ondergebracht bij tante Tosha die in het Zawiercie getto verbleef. Dit getto werd verondersteld relatief veilig te zijn. Toen de Duitsers het getto begonnen te ontruimen vergiftigde tante Tosha zichzelf, Richieu en haar eigen dochter en nichtje. Spiegelmans magnum opus Maus is gebaseerd op diverse gesprekken die hij met zijn vader voerde door de jaren heen. Het lot van zijn tante Tosha en zijn broer Richieu heeft hij in Maus opgenomen.

Zoals veel kunstenaars beroept Spiegelman zich in Maus op een metafoor om de holocaust te verbeelden. Joden worden in Maus afgebeeld als muizen, nazi’s als katten en Polen als varkens. Hiermee gaat Spiegelman een discussie over het realiteitsgehalte uit de weg. Door deze beelden te gebruiken ontzenuwt Spiegelman het hete hangijzer dat de tekeningen de ernst zouden kunnen bagatelliseren. De beelden lijken eerder zelfs versterkend te werken en naar de keel te grijpen. Het raffinement van Spiegelmans beelden komt bijvoorbeeld ijzersterk tot zijn recht wanneer muizen zich verschuilen achter maskers van varkenskoppen om als Polen over straat te kunnen gaan (zie eerste afbeelding hieronder). Dit is uiterst risicovol: het is niet makkelijk om je muizenafkomst geloofwaardig te verhullen, gegeven bijvoorbeeld de staart die onder de jas van Anja uitkomt.

Spiegelmans Maus is een gewaagde maar imposante vereeuwiging van de holocaust. Wellicht in een vorm die de tand des tijds het best kan doorstaan, om nooit meer te vergeten.  

Maus, art spiegelman
Deel I - Mijn vader bloedt geschiedenis (1986)
Deel II - En hier begon mijn ellende pas echt (1991)



In de Nederlandse vertaling is het gebrekkige Engels dat vader Vladek spreekt (de verteller) overgenomen door scheve Nederlandse zinsconstructies te gebruiken. 






Art Spiegelman zal najaar 2011 een boek publiceren over de totstandkoming van Maus. In MetaMaus zet Spiegelman zijn beweegredenen voor het schrijven van Maus uiteen. Lees verder op De papieren man….


zondag 15 mei 2011

'A concentration camp in the center of Minsk': Amerikanka

Hoofdkantoor KGB in Minsk, in de volksmond de 'Amerikanka'. 
Hier zat Sannikov tot zijn veroordeling gevangen.
Met de veroordeling van de Wit-Russische oppositieleider Andrei Sannikov tot vijf jaar dwangarbeid zegeviert het ultieme onrecht in Wit-Rusland. De stille en luide diplomatieke bezwaren van de VS en de EU ten spijt, gaat president Loekasjenko onverminderd door met het  monddood maken van zijn politieke opponenten. In de schoot van Europa voltrekt zich een tragedie waarbij tienmiljoen Wit-Russen worden gekneveld.  

Ook de door de VS ingezette sancties, zoals het bevriezen van buitenlandse tegoeden van het Wit-Russische olie- en chemieconglomeraat Belneftekhim en het intrekken van vergunningen voor zakelijke deals met voornoemde firma, lijken geen effect te hebben op Loekasjenko’s koers.

Ales Michaljevitch, net als Sannikov ook presidentskandidaat bij de frauduleus verlopen verkiezingen van eind 2010, zat net als Sannikov gevangen in het KGB-hoofdkantoor. Michaljevitch besloot een verklaring ‘tot samenwerking’ te ondertekenen en werd vrijgelaten. Niet, zoals hij zelf zegt, om toe te geven aan de martelingen en de druk maar om de kans te krijgen aan de buitenwereld te vertellen hoe gevangenen worden behandeld. Met het gevaar ieder moment weer te worden opgepakt, licht Michaljevitch via internet een tipje van de sluier van wat hij in de gevangenis heeft moeten doorstaan. Tegelijkertijd heeft hij een uitgebreidere gedetailleerde beschrijving gemaakt van alles wat hem is aangedaan. Deze documentatie is ondergebracht op een veilige plek en zal publiekelijk worden gemaakt indien hij opnieuw wordt gearresteerd. Lees Michaljevitch’ verklaring op solidaritywithbelarus.org. De feiten spreken voor zich:

“The cell floor was painted with acetone-based paint and we were ordered to remain in this non-ventilated room until the paint had fully dried. They added fresh paint several times. This was carried on continuously for over 40 hours.- Ales Michaljevitch


Fotoshoot Sannikov na vonnis:

Website (ook in Engels) van Sannikovs partij Chartija’97.


Zie ook eerdere berichten over de misstanden in Wit-Rusland:
'Schreeuw om vrijheid: protestactie in Den Haag…'