donderdag 25 november 2010

Smakeloze Auschwitz-'teaser'

Gezocht: natuurlijk talent om vergassingsdood te acteren

Coen van Zwol (NRC Handelsblad) verwees onlangs naar de nieuwe film Auschwitz van de slechte Z-film regisseur Uwe Boll (1965). Volgens Boll begrijpt de jeugd van tegenwoordig niet meer de schone en aangrijpende beeldtaal die Spielberg gebruikte in Schindler’s List (1993). Nee, wil de echo van Auschwitz daadwerkelijk doorklinken naar toekomstige generaties dan moet het vernietigingsproces kraakhelder in beeld worden gebracht. Als vooraankondiging van zijn film Auschwitz staat een trailer op YouTube onder de ongepaste titel ‘teaser’. Kijk en huiver. De SS’er aan de deur van de gaskamer is regisseur Boll zelf.

maandag 15 november 2010

Poolse doodskistenbouwer brengt sexy kalender uit

Onlangs stonden Moskouse studenten journalistiek volop in de belangstelling bij het uitbrengen van een sexy eerbetoon aan president Poetin in de vorm van een pin-up kalender (zie item in rechter kolom). Het lijkt alsof dit de Poolse doodskistenbouwer Lindner op een lumineus idee heeft gebracht. De firma Lindner, opererend vanuit Wągrowiec (op 50 km van Poznań), brengt zijn kisten onder de aandacht met een duistere pin-up kalender. Marketing op het scherpst van de snede of een kwestie van slechte smaak?

Snelle kisten
Bij een bezoekje aan de website van de firma Lindner ging een wereld voor mij open. Toegegeven, het was de eerste keer dat ik actief naar een website navigeerde van een doodskistenbouwer. De firma Lindner had in 2007 een omzet van 100.000 kisten. Hoewel ik de markt moeilijk kan overzien, ben ik geneigd dit een serieuze speler te noemen in de kistenbranche. Dat het om echte professionals gaat blijkt uit een promotiefilmpje op de website (zie onder). In een wervelende actiefilm wordt geïllustreerd hoe efficiënt de Lindnerkisten in elkaar worden gefabriekt. Je zou bijna vergeten dat het hier handel in de dood betreft. Fijnbesnaard is de Lindnerstrategie allerminst te noemen, maar met een productie van ruim 100.000 kisten per jaar heb je de markt toch goed begrepen.

Promotiefilmpje van de firma Lindner uit Wągrowiec


Lindner pin-up kalender (klik hier voor meer)


donderdag 11 november 2010

Ortsamtsbereich Prohlis: aangenaam betonrot

Besucher schwelgen in Erinnerungen an vergangene Zeiten
DER SPIEGEL ONLINE

Oost-Duitse steden spelen tegenwoordig gretig in op de Westerse Ost-fanatici die hunkeren naar plaatbeton, fletse jaren-70-kleuren, krakkemikkige balkons, sleetse trapportieken en sjofele raamdecoraties. Liefst gaat het de desbetreffende wijken ook nu economisch niet al te voor de wind en gaan bewoners gekleed in te strakke spijkerbroeken, groezelige leren jasjes, afzichtelijke overhemden en dito ‘zware’ brillen.  Enkele opgebroken straten, een haveloos Aldi- of Lidl-terrein in de kern van de wijk en een distelveldje kleden het tafereel mooi af. Het nog ‘opkomende’ Dresdense Prohlis is er zo een.

De Ostalgie is serious business. Van de gelikte Berlijnse trabis waarmee je gefêteerd wordt op de ultieme Ostalgietour tot comfortabele bustours waarmee je gezapig met een zakje nootjes de lusteloze eenheidsworst uit de tijd van Genosse Honecker  aan je voorbij kan laten trekken.

De ontsluiting van Prohlis verdient nog een marketingslag, maar de eerste tour wordt inmiddels aangeboden. Snuif snel aan de betonrot in Prohlis voordat deze verdwenen is.

Plattenbau in Dresden Prohlis

woensdag 3 november 2010

Mandelbrots dood doet Perec herleven

Benoît B. Mandelbrot
Met de dood van Benoît Mandelbrot (1924-2010), 14 oktober jongstleden, is een groot wiskundige heengegaan. De Fransman verwierf grote bekendheid met zijn fractaaltheorie: een meetkundige figuur die zelfgelijkend is, dat wil zeggen opgebouwd is uit delen die min of meer gelijkvormig zijn met de figuur zelf. Mandelbrots fractalen komen in het werk van zijn landgenoot George Perec (1936-1982) postuum tot leven. George Perec verromantiseerde theorieën en wetmatigheden tot vernuftige romans.

Een schilderij van een schilderijenverzameling; daarover handelt Perecs in 1979 gepubliceerde werk Een Kunstkabinet. Bierbrouwer Herman Raffke is kunstverzamelaar en bezit een schilderij van de schilder Heinrich Kürz waarop Raffke en zijn schilderijenverzameling zijn afgebeeld. Op dit schilderij staat ook voornoemd schilderij zelf afgebeeld. Hierdoor ontstaat een zogenaamd recursief fenomeen dat beter bekend is als het Droste-effect; een afbeelding die een verkleinde versie van zichzelf bevat. Recursie is een belangrijk principe in Mandelbrots fractalen.

Georges Perec
Perec gebruikt het Droste-effect als een mysterieus element in een novelle die vol staat met beschrijvingen van fictieve schilderijen, nauwkeurig gedocumenteerd met een register en plattegrond waarmee de lezer kan volgen welk schilderij op het schilderij van Kürz wordt besproken. Een Kunstkabinet leest als een ogenschijnlijk vervreemdende opsomming die fraai toewerkt naar een verrassend slot.

Het werk van Perec en geestverwanten, de zogenaamde Oulipianen, is doorwrochten van wetmatigheden en beperkingen (zogenaamde contraintes) die de schrijver zichzelf oplegt. In het fascinerende werk van Perec wordt de lezer in vaak meeslepend proza verleid tot het opspeuren van de verborgen wetmatigheden en beperkingen waarmee Perecs zijn schrijfproces bemoeilijkt. Soms is dat overduidelijk, zoals in bijvoorbeeld La Disparition (1969) waarin de letter ‘e’ niet voorkomt en Les Revenentes (1972) waarin de letter ‘e’ de enige voorkomende klinker is. In zijn werk Het leven een gebruiksaanwijzing zijn de contraintes moeilijker op te sporen en laat Perec zijn verhaal op zeer ingenieuze wijze leiden door de vele contraintes waarmee de roman is doorspekt. In het boek worden de bewoners van de honderd vertrekken van een oud flatgebouw geportretteerd. De volgorde van de serie beschrijvingen van de vertrekken koppelde Perec aan de oplossing van een bekend schaakprobleem: hoe een paard over de vierenzestig velden van het schaakbord te laten springen zodat elk daarvan maar één keer wordt aangedaan. De oplossing van dit probleem, het patroon van de sprongen van het paard, bepaalde de volgorde waarin de vetrekken beschreven zouden worden. Dit is maar één van de vele constraintes in het boek. Bovendien worden gesuggereerde wetmatigheden door Perec expres op bepaalde punten doorbroken. Zo tracht Perec de lezer die net dacht de door de schrijver gehanteerde principes op het spoor te zijn op het verkeerde been te zetten dan wel te frustreren.

Een ander fenomeen uit het oeuvre van Perec is het boekje met de merkwaardige titel Wat voor brommertje met verchroomd stuur achter op de binnenplaats? Een grappig verhaal rond de Algerijnse Oorlog waarin de hoofdpersoon wel honderd verschillende namen meekrijgt. Het boek staat vol opsommingen, woordspelingen en getalsmatige patronen (het getal elf is bijvoorbeeld op vele manieren verweven met het verhaal). Een toegankelijk werkje om de grillen van Perecs werk te ontdekken is Georges Perec, een gebruiksaanwijzing van Manet van Montfrans. Met sprekende voorbeelden geeft Van Montfrans een inkijkje in de dubbele bodems, gesystematiseerde onregelmatigheden en de barrières waarvan Perec zich ‘bedient’. Na het lezen van Van Montfrans’ handleiding tot Perecs oeuvre kan ik niets anders dan een groot ontzag opbrengen voor Perecs leven en werk. Ook wordt duidelijk dat het in het werk van Perec niet louter gaat om literaire spielerei maar om een verfijnd ambacht.

Met de dood van Mandelbrot is het motief van de Oulipianen, en daarmee het motief van Perec, een welkome geestelijke prikkeling uit eerbetoon aan de tot de verbeelding sprekende nalatenschap van Mandelbrot; de fractalen.

-    Een Kunstkabinet, geschiedenis van een schilderij (De Arbeiderspers) – Oorspronkelijke titel: Un cabinet d’amateur. Histoire d’un tableau (1979)
-    Wat voor brommertje met verchroomd stuur achter op de binnenplaats? (De Arbeiderspers) - Oorspronkelijke titel: Quel petit vélo à guidon chromé au fond de la cour? (1966)
-    Het leven een gebruiksaanwijzing (De Arbeiderspers) – Oorspronkelijke titel: La Vie mode d'emploi (1978)
-    Georges Perec, een gebruiksaanwijzing (2003), Manet van Montfrans (De Arbeiderspers)

Check ook de website van de Oulipianen: www.oulipo.net 

Cover van 'Een kunstkabinet' met het schilderij van Kurz
  
Zoom into Mandelbrot-set

Fragment uit 'La Disparition' zonder de letter 'e'