Geen stap terug voor de samogon!

Не пей метилового спирта! (Drink geen methylalcohol!) 
door Х. Ерганжиев (Ch. Jerganzjijev). Op de wagon staat "Gif". De man in het zwart is blind omdat methanolvergiftiging tot blindheid kan leiden.  

Wodka en Rusland. Onafscheidelijk. Maar het onderwerp van ‘wodka en de Russen’ leidt al snel tot uitgemolken clichés, welke in veel gevallen ook kloppen. Maar net zo goed als de Nederlander en zijn Goudse kaas, de Duitser en zijn lederhose en de Fransman met zijn stokbrood, is de wodka verslindende Rus een kitscherige karakteristiek. Met argusogen keek ik dan ook naar het boek Davaj! - De Russen en hun wodka (2010) van Edwin Trommelen.

In plaats van het bekende verhaal brengt Trommelen een verfrissende blik op de wodka in de Russische cultuur. De groten uit de Russische literatuur hebben er allemaal over geschreven, en Trommelen doorspekt zijn verhaal met vermakelijke citaten om het fenomeen ‘wodka en de Rus’ in het perspectief van de Russische geschiedenis te kunnen plaatsen.

In één hoofdstuk gaat Trommelen in op de ‘samogon’. Een fascinerend begrip, daar deze term voor ‘illegale gestookte wodka’ alleen al als Engelse equivalent het alleszeggende ‘Moonshine’ heeft. Deze samogon brengt het bekende gevaar met zich mee dat vergiftiging kan optreden wanneer goedkope methanol wordt gebruikt om het alcoholpercentage hoger te laten lijken. Ook lood uit autoradiatoren, die vaak als condensator worden gebruikt bij de destillatie, kan tot dodelijke brouwsels leiden. De Sovjetregering afficheerde om mensen te waarschuwen voor de samogon (zie boven). Maar tot de dag van vandaag kom je in Rusland nog regelmatig in huiselijke kring die bedenkelijke limonadefles tegen waaruit smakelijk zelfdestillaat wordt geschonken.  

Trommelen maakte een schitterende beeldselectie bij zijn wodkaverkenning, waarvan enkele hoogtepuntjes hier beneden en boven zijn te zien. 

Links: samogon-stoker (niet in Trommelens boek)

Rechts: Водка "Ни шагу назад!" (Wodka "Geen stap terug!"), vernoemd naar Stalins fameuze order nr. 227 (1942) waarmee soldaten kans liepen op standrechtelijke executie wanneer zij zich zonder order van hoger hand terugtrokken.  

Links: Виктор Говорков (Viktor Govorkov), Нет! (Nee!), 1954

Rechts: Wodka Zjirinovski (de extremistische politicus Zjirinovski verbindt zijn beeldmerk en naam voor veel geld aan allerhande producten om zo de partijkas te spekken)  

Tweeten