De uitgave van Prometheus opent met het dagboekverslag dat is uitgegeven onder de titel Die verkauften Pflastersteine. De titel refereert aan een artikel dat Rosenlöcher voor een plaatselijk Forum-blaadje schreef, waarin hij melancholiek ingaat op hoe de straatstenen van de Pirnaer Landstraße in Dresden door het staatsantiekbedrijf, in ruil voor deviezen, als sierstenen aan het Westen werden verpatst. Toen dit schandaal aan het licht kwam declameerde het volk: “Ach, wäre ich ein Pflasterstein, ich könnte längst im Westen sein”.In de dagboekaantekeningen doet Rosenlöcher verslag van de onrust voor en direct na de val van de muur. Als observant is hij getuige van menig feestgewoel en demonstratie. Hij verwijt zichzelf een zekere passiviteit, hij is geen activist.
Een treinreis naar Freiburg, een week na de val van de muur, voert Rosenlöcher door de poorten van Schlaraffia, Duits voor Luilekkerland. De Belgische slavist en schrijver Johan de Boose blies deze uitdrukking uit de DDR- volksmond nieuw leven in door te verhalen over de scepsis onder DDR-Bürger waar dit Schlaraffia zich daadwerkelijk zou moeten bevinden; in het oosten of in het westen? Dit zelfde scepticisme bespeur ik ook bij Rosenlöcher. Enerzijds is hij onder de indruk van de dienstverlenende vriendelijkheid van de westerse treinconducteur, anderzijds bekruipt hem een warenhuiswalging. Zijn waarnemingen tijdens zijn bezoek aan Freiburg schetsen het beeld van een ontheemde intellectueel.
“In de warenhuizen geregeld licht misselijk. Vind je wat je wilt, dan ben je vergeten of dit wel was wat je wilde. Ten slotte koop je een ballpoint. Ballpoints zijn altijd goed.”
Rosenlöcher voelt zich opgejaagd door wat hij ´chroomschepen´ noemt, de glimmende West bolides die met dreigende blik de onnozele Ossi´s van hun sokken rijden en met grote snelheid opdoemen in de rookwolken van hun pruttelende trawanten. Met ontgoocheling begluurt hij in Freiburg de gretige kennismaking van zijn DDR genossen met het Westen:
Overal staan ze in de rij, vader, moeder, kind: zelfs voor de sekswinkels van Beate Ushe*.
Aansluitend op het dagboekverslag volgt het verslag dat in Duitsland is uitgegeven onder de titel Die Wiederentdeckung des Gehens beim Wandern. Harzreise (door Prometheus uitgegeven onder de titel
De herontdekking van het lopen). Hierin onderneemt Rosenlöcher in navolging van Heine en Goethe een voettocht door de Harz, een gebergte in midden-Duitsland. De hoogste berg is de Brocken. Door de Harz liep de BRD-DDR grens. De Brocken was Sperrgebiet en stond volledig in het teken van militaire waakzaamheid (uitkijktorens, kazernes, geschut e.d.). Tijdens zijn lange wandeltocht komt Rosenlöcher het bittere en stoffige van zijn vervallen Hinterland onder ogen. Van kleurloze liters goulash tot kippenragout die ‘ versgekotst’ oogt. Lurken aan een kopje naar Oostblok smakende koffie of trauern bij een halve liter ´Coschützer pisbrau´.
Na zure hotelkamergeuren en eeuwig stromende toiletspoelbakken komt Rosenlöcher in de Harz niet zozeer tot het inzicht waar het ware Schlaraffia ligt, maar wel tot de ontnuchterende ontdekking waar het in ieder geval niet ligt.
* Beate Ushe (1919 -2001); Duits stuntpiloot in de jaren dertig van de vorige eeuw. Opende de eeste sexshop ter wereld en leverde daarmee een belangrijke bijdrage aan een betere seksuele hygiëne. Het huidige bedrijf Beate Ushe AG is een van de marktleiders op het gebied van seksspeeltjes.
